Ο όρος «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» εισήχθη από τον  κοινωνιολόγο Ρόμπερτ Μέρτον (Robert K. Merton) στο ομώνυμο έργο του «The Self Fulfilling Prophecy» (1948), ορίζοντας την έννοιά της με απλά λόγια ως μια εσφαλμένη υπόθεση ή αντίληψη μίας κατάστασης, η οποία οδηγεί σε δράση ανάλογη, ώστε να επαληθευτεί η υπόθεση/αντίληψη αυτή.

Οι πράξεις που επαληθεύουν την εσφαλμένη αντίληψη γίνονται κατά βάση υποσυνείδητα και στην ουσία το άτομο επιβεβαιώνεται μέσα από μια συμπεριφορά που επέδειξε το ίδιο. Ένα πολύ συχνό παράδειγμα αυτοεκπληρούμενης προφητείας είναι οι προσδοκίες που έχουν οι γονείς από τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της μαθητικής τους ζωής. Στην προσπάθεια τους να τα ενθαρρύνουν να μελετήσουν περισσότερο, ώστε να ενισχυθεί η αποδοτικότητα τους στα σχολικά δρώμενα, χρησιμοποιούν «φράσεις-ταμπέλες» όπως «είσαι τεμπέλης», «είσαι αποτυχημένος», «οι συμμαθητές σου είναι καλύτεροι από σένα». Οι φράσεις αυτές μπορεί να ειπωθούν κατά τη διάρκεια ενός καυγά ή ελαφρά τη καρδία. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι ικανές να χαράξουν ένα άτομο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του και να το υποβάλλουν υποσυνείδητα στη διαδικασία να συμπεριφέρεται έτσι, ώστε να αποδειχθεί ότι οι πεποιθήσεις, οι προσδοκίες, οι προβλέψεις ή οι «ταμπέλες» που βάζει κάποιος για εκείνο ή το ίδιο για τον εαυτό του ήταν δίκαιες.

therapia.gr

«Δεν τα πάω καλά, γιατί είμαι τεμπέλης, άρα αφού είμαι τεμπέλης βαριέμαι να διαβάσω, άρα οι προσπάθειες μου για διάβασμα ελαττώνονται, άρα οδηγούμαι στην αποτυχία, άρα οι γύρω μου θα είναι πάντα καλύτεροι από εμένα»

Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου συνειρμού είναι το άτομο να κάνει όλο και λιγότερες προσπάθειες, για να πετύχει ένα στόχο που μοιάζει πλέον άφταστος, αφού εγκλωβίζεται στις σκέψεις που αποτελούν πια δεδομένα για τη ζωή του και δεν προχωρά στις πράξεις που θα του εξασφαλίσουν την επιτυχία, την εμπιστοσύνη στον εαυτό του, την πραγματική αναγνώριση των δυνατών και αδύνατων σημείων του.

Με λίγα λόγια εμποδίζει το ίδιο την εξέλιξή του, γιατί θεωρεί τα αποτελέσματα των πράξεων του μέχρι σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητάς του, χωρίς παρόλα αυτά να αναγνωρίζει ότι η έκβαση αυτή δεν είναι μόνο ζήτημα δυνατοτήτων, χαρακτήρα, τύχης ή συγκυριών, αλλά κυρίως κακής διαχείρισης των λανθασμένων του σκέψεων.

Η ποιότητα των σκέψεων μας είναι το κριτήριο που θα καθορίσει την οπτική μας για τον κόσμο, τους ανθρώπους στη ζωή μας, την επαγγελματική μας πορεία και γενικότερα την αλληλεπίδρασή μας τόσο με τον περίγυρο μας όσο και με τον ίδιο μας τον εαυτό, τον οποίο όσο βλέπουμε σαν εχθρό, τόσο θα μας χαρίζει ματαίωση.

yparxi.gr

Με βάση, λοιπόν, τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τις «αυτοεκπληρούμενες προφητείες» σαν ένα φαύλο κύκλο που ξεκινάει και καταλήγει σε εμάς. Οι δικές μας δράσεις είναι αυτές που προκαλούν τις αντιδράσεις των γύρω μας, οι οποίες με τη σειρά τους επιβεβαιώνουν τις πεποιθήσεις που έχουμε εμείς για τον εαυτό μας είτε το πλαίσιο των δράσεων αυτών είναι θετικό είτε αρνητικό.

Μερικοί τρόποι που μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε αυτό το αρνητικό μοτίβο συμπεριφοράς, ώστε να αντιστρέψουμε τις «προφητείες» υπέρ μας είναι οι εξής:

• Να μη δίνουμε μόνο δικές μας ερμηνείες σε μία κατάσταση που μας απασχολεί, αλλά να το συζητάμε με τα άτομα που αποτελούν επίσης μέρη της
• Να αναγνωρίζουμε ότι μία συμπεριφορά ή ένα γεγονός δεν έχει μόνο αρνητικές πλευρές, αλλά και θετικές, στις οποίες είναι καλό να εστιάσουμε
• Να έχουμε εμπιστοσύνη στη δική μας γνώμη για μία κατάσταση και όχι μόνο στη γνώμη των άλλων
• Να αποφεύγουμε τα στερεότυπα, τις ταμπέλες, τις γενικευμένες απόψεις και τις απόλυτες λέξεις, για να χαρακτηρίσουμε μία κατάσταση, όπως «ποτέ», «πάντα», «δεν μπορώ»
• Αν η αρνητική «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» είναι κάτι το οποίο ορίζει τη ζωή μας, καλό είναι να βρούμε την πηγή του είτε μόνοι μας είτε με τη βοήθεια ενός ειδικού

Η επίδραση της «αυτοεκπληρούμενης προφητείας» είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο βαθμό είναι παρούσα στη ζωή των περισσότερων από εμάς. Θέλει υπομονή, επιμονή και αρκετή δουλειά με τον εαυτό μας, ώστε να αντιστρέψουμε το ρόλο της μόνο υπέρ μας. Σε αυτή τη διαδρομή ας έχουμε, όπως λέει και μία φίλη μου, τον εαυτό μας απέναντι μόνο για να τον πάρουμε αγκαλιά.

Διαδικτυακές Πηγές: iatronet.gr, pompodaki.gr, therapia.gr, protothema.gr, psychology.gr, thriveglobal.gr, yparxi.gr

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: protothema.gr