Το «σύνδρομο Genovese» ή αλλιώς «σύνδρομο του θεατή» (bystander effect) είναι το φαινόμενο στο οποίο τα άτομα δεν σπεύδουν να βοηθήσουν κάποιον που χρειάζεται βοήθεια, όταν βρίσκονται τριγύρω και άλλα άτομα. Το σύνδρομο αυτό αποτελεί φαινόμενο κοινωνικής ψυχολογίας που κίνησε το ενδιαφέρον σε πολλούς ψυχολόγους και κοινωνιολόγους, έπειτα από τον φόνο της Kitty Genovese το 1964 από τον Winston Moseley, μία κτηνώδης και συνταρακτική δολοφονία, η οποία σήμανε την έναρξη των ερευνών για το φαινόμενο αυτό.

Η Kitty Genovese γυρνώντας στο σπίτι αργά το βράδυ, έπεσε θύμα ενός μανιακού δολοφόνου ο οποίος την μαχαίρωσε πολλαπλές φορές. Η κοπέλα αιμόφυρτη στον δρόμο ούρλιαζε μέχρι να της δοθεί το τελειωτικό κτύπημα! Έπειτα από την δολοφονία αναφέρθηκε ότι περίπου 38 άνθρωποι από τις γύρω πολυκατοικίες που άκουσαν τις κραυγές της, έγιναν μάρτυρες της στυγνής αυτής δολοφονίας, παρόλα αυτά κανείς δεν έσπευσε να βοηθήσει ούτε να καλέσει αρκετά σύντομα για βοήθεια!

Η αντίδραση αυτή δεν μπορούσε να παραμείνει απαρατήρητη, πόσο μάλλον και ανεξήγητη! Πολλές ήταν οι απόψεις που διατυπώθηκαν αρχικά από πολλούς ψυχολόγους που προσπάθησαν να δώσουν μια εξήγηση για την αντίδραση των μαρτύρων. Μερικοί ψυχολόγοι ισχυρίστηκαν ότι το σοκ από το φρικτό θέαμα που αντίκρισαν τους κράτησε αδρανείς.

Από μια καλύτερη διερεύνηση που έγινε από τους ψυχολόγους John Darley και Bibb Latane το συμπέρασμα ήταν ένα: σε ένα επείγον συμβάν όπου κάποιος χρειάζεται βοήθεια, όταν τριγύρω υπάρχουν πολλά άτομα, κάθε ένας από αυτούς νιώθει πως η ευθύνη διαχέεται σε όλους ισότιμα και βιώνει μία κατάσταση έντονης αναποφασιστικότητας, αν πρέπει να αντιδράσει και να προσφέρει την κατάλληλη βοήθεια ή όχι. Συνήθως τα άτομα παρατηρούν την αντίδραση των γύρω τους και την μιμούνται, λειτουργούν δηλαδή σαν μία αγέλη. Ακόμη ο φόβος για την ίδια την ζωή του, κάνει ένα άτομο να σκεφτεί διπλά αν θα προσφέρει και σε ποιο βαθμό τη βοήθεια του, τη στιγμή που τόσοι άλλοι παραμένουν αδρανείς γύρω του!

newindianexpress.com

Η αντίδραση αυτή ίσως να είναι και μία ένδειξη της αδυναμίας μας για αυτοέλεγχο και της ισχυρής επιρροής που μας ασκεί η κοινωνία, αλλά και τα κοινωνικά πρότυπα που φυτρώνουν μέσα μας από πολύ νεαρή ηλικία και τα οποία αδυνατούμε να ξεφορτωθούμε.

Αυτά τα πρότυπα πολλές φορές ευθύνονται  για την επιλεκτική βοήθεια που προσφέρουμε και για την μερική ευθύνη που επιλέγουμε να αναλάβουμε απέναντι σε διαφορετικά άτομα ακόμη και σε λιγότερο επείγουσες καταστάσεις.

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου σε άλλα sites χωρίς τη συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας: newyorker.com