Παρακάτω αναφέρονται και αναλύoνται μερικές ενδεικτικές εκφράσεις που μπορούν να εντάξουν στο φρασεολόγιό τους γονείς αλλά και όσοι ασχολούνται ή έχουν αλληλεπίδραση με παιδιά.*

Επίλεξε, αποφάσισε, διάλεξε:

Η ικανότητα του παιδιού να κάνει τις δικές του επιλογές, ξεκινά από την απόφαση σας να του προσφέρετε πληθώρα επιλογών. Για αυτό τον λόγο το λεξιλόγιό σας ως γονείς θα πρέπει να προσαρμοστεί με λέξεις που να ικανοποιούν το παραπάνω. Αν λοιπόν θέλετε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να γίνουν υπεύθυνα για τη συμπεριφορά τους προσθέστε τις παρακάτω λέξεις-κλειδιά στις συζητήσεις με τα παιδιά σας: επίλεξε, αποφάσισε, διάλεξε.

Για παράδειγμα:

• Πώς και διάλεξες να έχεις αυτή τη γκρινιάρικη διάθεση;
• Τι απάντηση αποφάσισες να δώσεις όταν τα προβλήματα έγιναν πιο σκληρά;
• Πώς επέλεξες να αντιδράσεις όταν ο προπονητής σου σε έβγαλε αλλαγή;

Ο λόγος που πρέπει να το κάνετε αυτό είναι γιατί τα παιδιά δεν γνωρίζουν ότι διαλέγουν τις αντιδράσεις τους, ότι δηλαδή η στάση και η συμπεριφορά τους είναι από δική τους επιλογή. Αυτό φαίνεται καθαρά από τις εκφράσεις τους που είναι του τύπου: «αυτός με ανάγκασε να το κάνω», «η δασκάλα μου έβαλε Γ» κτλ. κάτι που φανερώνει ότι θεωρούν ότι η συμπεριφορά τους εξαναγκάστηκε από κάποιο τρίτο παράγοντα. Έτσι με τη χρήση αυτών των τριών λέξεων στις συζητήσεις σας το βάρος τις ευθύνης δεν μετατοπίζεται από τα παιδιά αλλά βαραίνει τους δικούς τους ώμους.

Η συνεχής επανάληψη αυτών των λέξεων στο φρασεολόγιό σας βοηθούν τα παιδιά σας να κατανοήσουν ότι κατά βάθος οι επιλογές είναι δικές τους. Για παράδειγμα μπορείτε να πείτε: «αν αποφασίσεις να κάνεις τις δουλειές σου θα πάμε για ψώνια». Αυτό και μόνο δίνει τον έλεγχο στο παιδί ως προς το αν θα πάει για ψώνια ή όχι, ότι δηλαδή αυτό αποφασίζει για τον εαυτό του.

Φυσικά υπάρχει και το ενδεχόμενο το παιδί να μάθει να το χρησιμοποιεί στο λεξιλόγιό του όμως οι πράξεις του να μην είναι θετικές, π.χ. να εμπλακεί σε ένα καβγά. Αν όμως πει ότι «αποφάσισα να εμπλακώ σε ένα καβγά» σημαίνει ότι γνωρίζει ότι ήταν δική του απόφαση και δεν επιρρίπτει την ευθύνη σε κάποιον άλλο, π.χ. «με έβρισε». Το ότι υπάρχει η παραδοχή εκ μέρους του παιδιού σημαίνει ότι αναλαμβάνει τις ευθύνες του και δεν τις αποφεύγει, έχει δηλαδή συνείδηση των πράξεων του, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες του να πάρει καλύτερες αποφάσεις στο μέλλον.

secure.i.telegraph.co.uk

Πάντα έχετε περισσότερες επιλογές από ότι νομίζετε ότι έχετε:

Τα παιδιά συνήθως δεν βλέπουν εναλλακτικές λύσεις στα προβλήματα που τα απασχολούν, αφού συγκεντρώνονται σε μια λύση και δεν βλέπουν πέρα από αυτή. Για παράδειγμα μπορεί να ακουστεί από τα χείλη των παιδιών σας ότι δεν έχουν ιδέα πως μπορούν να βελτιώσουν τους βαθμούς τους ή δεν μπορούν με κανένα τρόπο να φτιάξουν το ποδήλατό τους ή δεν έχουν αρκετά χρήματα για να αγοράσουν κάτι κτλ.

Αν το παιδί σας δεν μπορεί να αντιληφθεί μια συγκεκριμένη επιλογή ως εναλλακτική τότε αυτή η εναλλακτική δεν υπάρχει ως επιλογή για αυτό. Για αυτό το λόγο πρέπει να τα βοηθήσετε να σκεφτούν ότι μπορούν να αυξήσουν τις επιλογές τους χρησιμοποιώντας τη φράση «πάντα έχετε περισσότερες επιλογές από ότι νομίζετε ότι έχετε», κάτι που θα επεκτείνει το φρασεολόγιό σας στις συζητήσεις σας με τα παιδιά σας.

Χρήσιμες παραλλαγές αυτής της φράσης είναι οι εξής:

• Ποιες άλλες επιλογές υπάρχουν εδώ;
• Πώς αλλιώς μπορείς να λύσεις αυτό το πρόβλημα;
• Ποιες άλλες επιλογές έχεις σκεφτεί;
• Πώς αλλιώς μπορείς να το χειριστείς αυτό;
• Πώς μπορείς να αυξήσεις τις εναλλακτικές λύσεις;
• Έχεις σκεφτεί πιο φρέσκιες ιδέες/επιλογές;

Οι συγκεκριμένες φράσεις θα βοηθήσουν τα παιδιά σας να αποκτήσουν επίγνωση του ότι μπορούν να υπάρξουν περισσότερες από μία λύσεις/επιλογές κάτι που θα τους υπενθυμίζει διαρκώς ότι έχουν τις δυνατότητες και τις ικανότητες για να λύνουν τα προβλήματά τους.

Θα σε παρακαλούσα να κάνεις άλλη επιλογή:

Συνήθως, όταν η συμπεριφορά των παιδιών δεν είναι η αρμόζουσα οι γονείς κάνουν το λάθος να προσπαθούν να αλλάξουν αυτή τη συμπεριφορά με διαταγές και προσταγές. Η φράση «θα σε παρακαλούσα να κάνεις άλλη επιλογή» επιρρίπτει την ευθύνη των πράξεων στα ίδια τα παιδιά και, χωρίς να τα εξαναγκάζει, λειτουργεί ως πιο ευγενικός τρόπος για να τα ωθήσει να διορθώσουν τη λανθασμένη συμπεριφορά τους.

Η φράση αυτή μπορεί να αντικαταστήσει εκφράσεις του τύπου «κάνε ησυχία», «κάθισε φρόνιμος» κτλ. και με ένα πιο ευγενικό τρόπο γίνεται μια πρόταση προς να παιδιά για να αλλάξουν συμπεριφορά, π.χ. «η ένταση της φωνής σου μου αποσπά την προσοχή. θα σε παρακαλούσα να κάνεις άλλη επιλογή». Έτσι δίνεται η ευκαιρία στα παιδιά να ανταποκριθούν κατάλληλα αλλάζοντας την επιλογή τους (αλλάζοντας δηλαδή την ανάρμοστη συμπεριφορά).

newsbeast.gr

Θα σε παρακαλούσα να πάρεις μια απόφαση:

Η φράση «θα σε παρακαλούσα να πάρεις μια απόφαση» είναι μια στρατηγική στις γονεϊκές συζητήσεις με τα παιδιά που, μεταφορικά, ρίχνει τη μπάλα της υπευθυνότητας στο γήπεδο του παιδιού. Ζητά από τα παιδιά να εξετάσουν τη συμπεριφορά τους και να αναλάβουν την ευθύνη για να την αλλάξουν, κάτι που στην ουσία δίνει τον έλεγχο της επιλογής σε αυτά.

Μπορείτε να εκφραστείτε με αυτό τον τρόπο ώστε τα παιδιά να διαλέξουν την επιθυμητή συμπεριφορά αφού θα τους ζητηθεί να πάρουν μια απόφαση, όπως για παράδειγμα:

• θα σε παρακαλούσα να πάρεις μια απόφαση είτε να ακολουθήσεις τους κανόνες, είτε να διαλέξεις άλλη δραστηριότητα.
• θα σε παρακαλούσα να πάρεις μια απόφαση είτε να παίξεις ήσυχα, είτε να καθίσεις κάπου αλλού.

Όταν η επιθυμητή συμπεριφορά δεν εφαρμοστεί ή αν εφαρμοστεί για λίγο και μετά πάψει τότε εισηγούμαι η γλώσσα που θα χρησιμοποιήσετε να περιγράφει τη συμπεριφορά και να παραπέμπει στην επιλογή την οποία παίρνει το παιδί έχοντας αυτή την ανάρμοστη συμπεριφορά (π.χ. «όταν κάνεις φασαρία τη ώρα που διαβάζει ο αδελφός σου στην ουσία μου λες ότι αποφάσισες να παίξεις στο δωμάτιό σου»). Με τον τρόπο αυτό επικεντρώνεστε στην απόφαση του παιδιού και ότι το ίδιο το παιδί ελέγχει τις ανάλογες επιπτώσεις που προσδίδουν οι επιλογές του. Έτσι το παιδί ξεφεύγει από το ρόλο του θύματος και βλέπει τον εαυτό του ως δημιουργό των δικών του περιστάσεων.

Η φράση «θα σε παρακαλούσα να πάρεις μια απόφαση» μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μια παραλλαγή της, ούτως ώστε να δίνετε μια δεύτερη ευκαιρία στο παιδί να συνεχίσει τη δραστηριότητα που έκανε προηγουμένως, αλλά με την μη αρμόζουσα συμπεριφορά, έχοντας όμως την επιθυμητή αυτή τη φορά. Θα μπορούσε να είναι του τύπου «όταν αποφασίσεις». Για παράδειγμα :

– «όταν αποφασίσεις ότι είσαι έτοιμος, μπορείς να επανέλθεις στο τραπέζι για φαγητό»

– «όταν αποφασίσεις να ακολουθείς τους κανόνες του παιχνιδιού, τότε μπορείς να καλέσεις και κάποιο φίλο σου για να παίξετε μαζί»

Χρησιμοποιώντας αυτού του τύπου τις εκφράσεις στις συζητήσεις με τα παιδιά σας όχι μόνο τα βοηθάτε να καταλάβουν ότι αυτά έχουν την ευθύνη των πράξεων τους (όπως για παράδειγμα την ευθύνη για το ότι θα σταματήσουν να παίζουν εάν παρενοχλούν τον πατέρα τους όταν κοιμάται) αλλά αποσαφηνίζει και το ρόλο που έχουν τα ίδια στο να συνεχίσουν την δραστηριότητά τους (π.χ. εάν δεν παρενοχλούν το πατέρα τους όταν κοιμάται, μπορούν να συνεχίσουν το παιχνίδι τους).

scholastic.com

Εσύ αποφασίζεις:

Πολλές φορές τα παιδιά ρωτούν τους γονείς ερωτήσεις του τύπου «μπορώ να φάω μια σοκολάτα;» ή «μπορώ να πάω έξω να παίξω;», ερωτήσεις που μπορούν εύκολα να απαντηθούν με ένα ναι ή ένα όχι. Εάν η απάντηση που θα δώσετε είναι θετική τότε μπορείτε κάλλιστα να εναποθέσετε την αρμοδιότητα της απόφασης στα παιδιά (λέγοντας: «εσύ αποφασίζεις»), παρά να έχετε αυτό τον αυταρχικό ρόλο όταν θα πάρετε από μόνοι σας την απόφαση. Εάν η απάντηση είναι αρνητική τότε μπορείτε απλά να απαντήσετε με ένα όχι, αφού αν δεν σας βρίσκει σύμφωνους ίσως να μην είναι τόσο κατάλληλη στιγμή για να αναλάβουν την πρωτοβουλία τα παιδιά.

Όταν η απάντησή σας είναι θετική μπορείτε να εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσετε τη φράση «εσύ αποφασίζεις» προσθέτοντας κάποιο όρο, όπως για παράδειγμα:

• «μπορώ να παρακολουθήσω τηλεόραση;»

«εσύ αποφασίζεις, εάν φυσικά μπορείς να το κάνεις χωρίς να ενοχλείς τους υπόλοιπους»

• «μπορώ να πάω έξω να παίξω;»

«εάν θυμηθείς να επιστρέψεις πριν νυχτώσει. εσύ αποφασίζεις»

Με αυτό τον τρόπο βοηθάτε να παιδιά σας να αναπτύξουν ικανότητες για να παίρνουν αποφάσεις και δεξιότητες σκέψης, αφού κάτω από τους όρους που ζητάτε τα βοηθάτε να σκέφτονται με κριτήρια και απαιτήσεις, τα οποία είναι οι βάσεις για να πάρουν μια απόφαση. Το πραγματικό μήνυμα που κρύβεται πίσω από τη φράση «εσύ αποφασίζεις» και αυτό που εισπράττουν τα παιδιά είναι ότι εμπιστεύεστε την κρίση τους και ότι είναι ικανά να παίρνουν δικές τους αποφάσεις.

Άλλες παραλλαγές του «εσύ αποφασίζεις» είναι: «είναι στο χέρι σου», «είναι επιλογή σου», «δεν έχω πρόβλημα με ότι κι αν αποφασίσεις» κοκ.

education.gov.gy

Μην τα παρατάς:

Προτείνεται στους γονείς να πληροφορούν τα παιδιά τους ότι το να τα παρατούν ή να εγκαταλείπουν την προσπάθεια, δεν πρέπει να αποτελεί μέρος του χαρακτήρα τους. Η φράση «μην τα παρατάς», όπως και οι συναφείς τους, «δεν μπορείς να τα παρατήσεις», «εάν το άρχισες πρέπει να το τελειώσεις», «αφού δεσμεύτηκες πρέπει να εμμείνεις σε αυτό» και «μιας και το άρχισες δεν το εγκαταλείπεις» καθοδηγούν τα παιδιά να τελειώνουν ότι αρχίζουν, να τηρούν τις δεσμεύσεις τους και να φέρνουν εις πέρας τις αποφάσεις που λαμβάνουν.

Συχνά, όμως, η έντονη και συνεχής επιμονή για να ληφθεί το μήνυμα μην τα παρατάς, εισπράττεται από τα παιδιά ως κάτι αρνητικό εξαιτίας της περίπτωσης που το παιδί θέλει οπωσδήποτε να εγκαταλείψει την προσπάθεια και δεν θέλει να συνεχίσει. Το γεγονός αυτό στο μέλλον ίσως το αποτρέψει να ξεκινήσει κάτι, αφού θα το θεωρήσει ευκολότερο από την απαλλαγή από κάτι. Το αποτέλεσμα, δηλαδή, είναι το παιδί αυτό να προτιμάει να μην ξεκινάει για νέες εμπειρίες.

Η αντιμετώπιση που συστήνεται για να αποτραπεί το παραπάνω είναι να προτείνετε στα παιδιά σας να δοκιμάζουν, έστω για μια δοκιμαστική περίοδο, να φέρουν εις πέρας μια δέσμευση που έχουν να εκπληρώσουν. Έτσι θα δοθεί χώρος και χρόνος για να πάρουν μια ισορροπημένη απόφαση. Η απόφαση προς εγκατάλειψη μιας προσπάθειας δεν ισοδυναμεί με προσθήκη αυτού του στοιχείου στο χαρακτήρα κάποιου. Ίσως απλά να εντάσσεται στις διαδικασίες του ατόμου για το «γνώθι σαυτόν». Μπορεί για παράδειγμα ο γιος σας να κατάλαβε ότι δεν είναι καλός στη γυμναστική.

Φυσικά, υπάρχει και το ενδεχόμενο, η παραίτηση να είναι κάτι έξυπνο εκ μέρους των παιδιών, αφού η συνεχής δοκιμασία και παραίτηση, πιθανόν να οδηγήσει στην επιλογή 2 (από τις 10 π.χ. δοκιμασίες), παρά στην επιμονή σε 2 και απέχθεια προς αυτές.

*Παρμένες από το βιβλίο Parent Τalk: How to talk your children in language that builds self-esteem and encourages responsibility (γονεϊκές συζητήσεις: πώς να μιλάτε στα παιδιά σας ώστε να καλλιεργηθεί η αυτοεκτίμηση και η υπευθυνότητα), του Chick Moorman, από το κεφάλαιο: Επιλογές (Choices).

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου σε άλλα sites χωρίς τη συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: alabamanewscenter.com