Παρακάτω αναφέρονται και αναλύονται μερικές ενδεικτικές εκφράσεις που μπορούν να εντάξουν στο φρασεολόγιο τους γονείς αλλά και όσοι ασχολούνται ή έχουν αλληλεπίδραση με παιδιά.*

▶ Μου φαίνεται ότι έχεις κάποιο πρόβλημα:

Με τη φράση αυτή δείχνετε ότι εμπιστεύεστε τα παιδιά σας πως θα μπορέσουν να βρουν μια λογική λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, ρίχνοντας την ευθύνη σε αυτά, αφού το πρόβλημα είναι δικό τους και μπορούν να το επιλύσουν. Λειτουργεί ως απλή υπενθύμιση για την αναζήτηση μιας λύσης. Εάν τo παιδί δεν το κατανοήσει πλήρως αυτό τότε απλά μπορείτε να προσθέσετε στο λόγο σας τη φράση «είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το χειριστείς μόνος σου», κάτι που δείχνει ότι έχετε εμπιστοσύνη στις δυνατότητές τους για την επίλυση του προβλήματος που έχουν στον τομέα που τα απασχολεί.

Ένα απλό παράδειγμα των παραπάνω θα μπορούσε να είναι το εξής:

Παιδί: – Έσπασε το μολύβι μου.

Γονέας: – Μου φαίνεται ότι έχεις κάποιο πρόβλημα.

Και αν αυτό δεν γίνει κατανοητό, ότι δηλαδή ρίχνετε την ευθύνη της επίλυσης στο παιδί για να αναζητήσει λύσεις, όπως για παράδειγμα να ψάξει να βρει άλλο μολύβι ή να το ξύσει και να το χρησιμοποιήσει πάλι, τότε μπορείτε να προσθέσετε: είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το χειριστείς μόνος σου, κάνοντας σαφές το ότι υπάρχει λύση την οποία μπορεί να σκεφτεί το ίδιο το παιδί.

static-25.sinclairstoryline.com

Αυτή η φράση μπορεί επίσης να χρησιμεύσει στο γονεϊκό φρασεολόγιο ακόμα και όταν τα παιδιά φλυαρούν, όπως για παράδειγμα όταν ένα παιδί λέει «ο Γιώργος μου πήρε το μολύβι μου». Αυτό δείχνει ότι τα παιδιά πολλές φορές νιώθουν ανίκανα να λύσουν το πρόβλημά τους, αφού περιμένουν ότι ο άλλος πρέπει να αλλάξει τη στάση του. Έτσι τείνουν να εναποθέτουν στους γονείς τη δικαιοδοσία για να προτείνουν τον τρόπο επίλυσης. Εάν τα βοηθήσετε σε ένα τόσο απλό πρόβλημα στην ουσία παίρνετε τη δύναμη από τα χέρια τους και εκείνα αρχίζουν να αμφισβητούν τις επιδεξιότητες τους και την επάρκεια τους και έτσι θα αναζητούν συνεχώς τη δική σας επιμέλεια για επίλυση των προβλημάτων που τα απασχολούν.

Όταν τα παιδιά συνειδητοποιήσουν ότι είναι υπεύθυνα να αναλαμβάνουν την ευθύνη για να λύσουν τα προβλήματα που έχουν τα ίδια, τότε κάνουν το πρώτο βήμα αποφασιστικότητας ώστε να μπορούν να παράγουν και να παρέχουν λύσεις στα προβλήματά τους. Επακόλουθο αυτού είναι η στήριξη στις δικές τους γνώσεις και στις δικές τους δυνάμεις, αυξάνοντας τις δυνατότητές τους και τελικά οδηγούνται στο να ζουν υπεύθυνα.

▶ Είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το χειριστείς:

Η φράση αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλές καταστάσεις και αποσκοπεί στο να γίνει κατανοητό, από τα παιδιά, ότι καταλαβαίνετε ότι αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα και τα συμπονείστε, ότι το παίρνετε σοβαρά, όμως δείχνετε πίστη στις ικανότητές τους να πάρουν αποφάσεις και τα παρακινείται να αποφασίσουν για τον εαυτό τους.

Για παράδειγμα: «εάν μείνεις μετά το σχολείο να για να επιδιορθώσεις το ποδήλατό σου τότε θα χάσεις την πρόβα με την μπάντα. Μου φαίνεται ότι έχεις να πάρεις μια δύσκολη απόφαση. Είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το χειριστείς.»

«και εσύ και ο αδελφός σου χρειάζεστε την υπολογιστή για να τελειώσετε τις εργασίες σας απόψε. Αυτό χρειάζεται λίγη σκέψη αλλά είμαι σίγουρος ότι μπορείτε να το χειριστείτε.».

newtimes.co.rw

Με τη διαρκή χρήση της φράσης «είμαι σίγουρος ότι μπορείς να το χειριστείς» για υποστήριξη και ενθάρρυνση προς τα παιδιά σας τους επιτρέπετε να εξασκηθούν στο να επιλύνουν τα προβλήματά τους. Η κατανόηση του «μπορώ να χειριστώ ότι κι αν συμβεί στη ζωή μου» είναι βασική προϋπόθεση για τη ψυχική υγεία και ευτυχία. Σίγουρα υπάρχει το ενδεχόμενο να μην μπορούμε να έχουμε τον έλεγχο όλων των καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν στη ζωή μας αλλά πρέπει να νιώθουμε ασφαλείς ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε. Έτσι με τη χρήση της φράσης αυτής δείχνουμε ότι σεβόμαστε τις ικανότητες των παιδιών να διαχειριστούν τη ζωή τους.

▶ Για κάθε πρόβλημα υπάρχει και μια λύση:

Πώς θα αντιδράσουν τα παιδιά σε προβλήματα όπως: παράδοση εργασίας σε μια εβδομάδα και δεν την έχει αρχίσει ακόμα ή μετακόμιση του κολλητού φίλου σε άλλη πόλη; Τι στάσεις θα έχουν και ποιες προσπάθειες θα κάνουν για αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων;

scx2.b-cdn.net

Οι αντιδράσεις των παιδιών, ίσως εξαρτώνται από το πόσο ικανοί είστε στο να επιδεικνύετε τις πεποιθήσεις σας σε προβληματισμούς αλλά και το γονεϊκό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείτε στις συζητήσεις με αυτά. Οι επιλύσεις προβλημάτων απαιτούν ικανότητες όπως ο προσδιορισμός του προβλήματος, ο καταιγισμός ιδεών για τις πιθανές λύσεις, το «ζύγισμα» των εναλλακτικών, η στοχοθεσία και η αξιολόγηση. Συνήθως αυτές οι ικανότητες δεν έχουν κατακτηθεί από τα παιδιά και ως επακόλουθο είναι να θεωρούν ότι δεν έχουν την ικανότητα να επιλύουν με επιτυχία τα προβλήματα που προκύπτουν.

Με τη χρήση της φράσης «για κάθε πρόβλημα υπάρχει και μια λύση» θα βοηθήσετε τα παιδιά σας να δουν τους εαυτούς τους ως ικανούς για επίλυση προβλημάτων. Προτείνω, λοιπόν, να τη χρησιμοποιείτε σε κάθε βίωμα που ταιριάζει: όταν κάνετε ανασκόπηση για το πώς περάσατε την εβδομάδα σας, όταν έχετε οι ίδιοι ένα πρόβλημα και προσπαθείτε να το λύσετε, καθώς βοηθάτε τα παιδιά σας στην επίλυση ενός προβλήματος, κάνοντας καταιγισμό ιδεών και λέγοντας τη φράση αυτή κάθε φορά που προτείνετε μια λύση. Έτσι θα γίνει κατανοητό από τα παιδιά ότι είναι μια σταθερά στα πιστεύω σας και θα μεταλαμπαδευτεί στο μυαλό τους.

Για να έχετε τα επιθυμητά αποτελέσματα θα πρέπει να χρησιμοποιείτε τη φράση αυτή στο γονεϊκό σας λόγο αλλά θα πρέπει κάλλιστα να διέπει και τις πράξεις σας και αυτό γιατί τα παιδιά χρειάζονται εμπειρίες ώστε να εσωτερικευθεί αυτή η συμπεριφορά. Χρειάζονται, δηλαδή, και φραστική επεξήγηση αλλά και μοντελοποίηση της συμπεριφοράς από τους γονείς.

Θα μπορούσατε, για παράδειγμα, να εκμεταλλευτείτε μια κατάσταση όπως το να πιτσιλιστεί το γάλα πάνω σε κάποιον και να διαχειριστείτε το ζήτημα με τέτοιο τρόπο που να μην ψάχνετε ποιος ευθύνεται για αυτό (κάτι που θα έκανε ένα παιδί) αλλά πώς μπορείτε να αποφύγετε μια παρόμοια περίπτωση στο μέλλον, πώς να λύσετε, δηλαδή, το πρόβλημα αυτό (κάτι που θα έκανε ένας ενήλικας) ώστε να μην το αντιμετωπίσετε ξανά. Εμπλέξετε τα παιδιά σε αυτή τη διαδικασία και παρακινήστε τα να αξιολογήσουν τη λύση στην οποία καταλήξατε.

brightpathkids.com

Με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνετε τα παιδιά να νιώθουν αυτοπεποίθηση για τις ικανότητες και τις δεξιότητες τους για να πηδούν τα εμπόδια που συναντούν στο δρόμο τους. Τους διδάσκετε να έρχονται αντιμέτωπα με τα προβλήματα ώστε να μπορούν να τα επιλύουν.

▶ Σε χρειάζομαι να με βοηθήσεις για να λύσω το πρόβλημά μου:

Όταν οι γονείς επικοινωνούν με τα παιδιά τους με αυτή τη φράση παρά με τη φράση «η στάση σου έχει κάποιο πρόβλημα ή είναι προβληματική», τότε προσεγγίζουν τα παιδιά με τρόπο που νιώθουν ότι οι γονείς τους σέβονται τις ενέργειές τους αλλά αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, μια ενόχληση.

Μπορεί για παράδειγμα το παιδί να μασουλά δυνατά καθώς τρώει το φαγητό του ή να αφήνει μερικά ρούχα του στο σχολείο, όμως η συμπεριφορά αυτή δεν ενοχλεί το παιδί αλλά τον γονιό. Έτσι είναι σίγουρο ότι εάν βρεθεί μια λύση για αυτά τα προβλήματα, το όφελος θα είναι και για τον γονιό και για το παιδί, αν και το πραγματικό πρόβλημα το έχει ο γονιός.

Η αντιμετώπιση που προτείνεται είναι η συνεργασία γονέων και παιδιού σε μια κοινή λύση του προβλήματος, μέσα από μια οικογενειακή συνέλευση. Με αυτό τον τρόπο είναι πιο πιθανό το παιδί να κατανοήσει το πρόβλημα που έχει ο πατέρας του ή η μητέρα του παρά να τους δει ως αντιπάλους, αφού αν επιρριφθεί η ευθύνη στο παιδί ίσως κρατήσει αμυντική στάση στο θέμα και δε θα βοηθήσει ενεργά στη λύση του.

previews.123rf.com

Εμπλέκοντας το παιδί στη διαδικασία του «σε χρειάζομαι να με βοηθήσεις για να λύσω το πρόβλημά μου», το ενθαρρύνετε να αναζητήσει λύσεις ώστε να ενισχυθούν οι πιθανότητες μιας πρακτικής επίλυσης του προβλήματος. Όσον αφορά τα 2 παραδείγματα, η λύση για το πρώτο μπορεί να είναι να μην μασά δυνατά όταν βρίσκεται άλλο πρόσωπο της οικογένειας εκεί και για το δεύτερο να αφήνει τα ρούχα στο φωριαμό του σχολείου αλλά κάθε Παρασκευή όλα τα ρούχα να επιστρέφουν στο σπίτι. Οι συζητήσεις επιφέρουν την κατάληξη σε από κοινού αποδεκτές λύσεις, χωρίς το παιδί να αισθάνεται ότι μπαίνει σε τάξη.

▶ Έχουμε ένα πρόβλημα. Ποιος προσφέρεται να βοηθήσει;

Τα παιδιά μαθαίνουν να απορροφούνε και να μιμούνται συμπεριφορές που έχουν δει και ακούσει. Σπάνια επιδέχονται συγκεκριμένη εξάσκηση στο πώς να αντιμετωπίζουν ένα πρόβλημα, αλλά μαθαίνουν πώς να τα χειρίζονται κυρίως μέσω της παρατήρησης του πώς οι γονείς τους ή οι ενήλικες τα αντιμετωπίζουν.

Έτσι για παράδειγμα αντί να τα μαλώσετε γιατί να χύσουν το γάλα, αφού τα έχετε προειδοποιήσει να μην παραγεμίζουν το ποτήρι τους, με αποτέλεσμα να καταστρέφουν το χαλί (κάτι που θα τα παραπέμψει στην αίσθηση ότι το χαλί είναι πιο σημαντικό από τους ανθρώπους και τα συναισθήματά τους) ίσως είναι σοφότερο να χρησιμοποιήσετε την παραπάνω φράση για να στείλετε το αντίθετο μήνυμα, λέγοντας για παράδειγμα «έχουμε ένα πρόβλημα. Χρειαζόμαστε γρήγορα μια πετσέτα και ένα σφουγγάρι. Ποιος προσφέρεται να βοηθήσει;», δείχνοντας παράλληλα τον τρόπο αντιμετώπισης που ακολουθείτε οι ίδιοι.

catholicherald.com

Ως γονείς μπορείτε να καταπιαστείτε από πληθώρα καταστάσεων, π.χ. βρώμικα ρούχα, γρατσουνιές στα έπιπλα, γράψιμο στους τοίχους, σπάσιμο πιάτων κτλ, για να δείξετε παραδείγματα σωστής αντιμετώπισης στα παιδιά σας ώστε να έχουν ένα μοντέλο που να μπορούν να μάθουν και να ακολουθούν, μεταλαμπαδεύοντας τα πιστεύω σας και τις αξίες σας με αυτό τον τρόπο επικοινωνίας.

*Παρμένες από το βιβλίο Parent Τalk: How to talk your children in language that builds self-esteem and encourages responsibility (γονεϊκές συζητήσεις: πώς να μιλάτε στα παιδιά σας ώστε να καλλιεργηθεί η αυτοεκτίμηση και η υπευθυνότητα), του Chick Moorman, από το κεφάλαιο: The search for solutions (η αναζήτηση λύσεων).

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου σε άλλα sites χωρίς τη συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: s3.amazonaws.com