Το χρωματόσωμα Y είναι υπεύθυνο για τον καθορισμό του ανδρικού φύλου, το οποίο άπειρες φορές έχει χαρακτηριστεί ως ισχυρό. Κατά πόσο, όμως, αληθεύει κάτι τέτοιο; Μήπως τελικά το χρωματόσωμα Υ δεν είναι τόσο ανθεκτικό όσο νομίζαμε μέχρι σήμερα;

Ο βιολογικός καθορισμός του φύλου στον άνθρωπο.

Στον πυρήνα κάθε ανθρώπινου φυσιολογικού σωματικού κυττάρου (με εξαίρεση τα ωάρια στη γυναίκα και τα σπερματοζωάρια στον άνδρα τα οποία θεωρούνται γεννητικά κύτταρα), περιέχονται 46 χρωματοσώματα. Όμως, επειδή ο κάθε άνθρωπος προέρχεται από δύο γονείς (διπλοειδής οργανισμός), τα 46 αυτά χρωματοσώματα είναι διατεταγμένα σε δυάδες, δηλαδή σε 23 ζεύγη. Τα δύο χρωματοσώματα τα οποία ανήκουν στο ίδιο ζεύγος καλούνται «ομόλογα» και είναι πανομοιότυπα ως προς το μέγεθος και το σχήμα τους. Από το κάθε ζεύγος ομόλογων χρωματοσωμάτων, το ένα χρωματόσωμα κληρονομείται από τη μητέρα και το άλλο από τον πατέρα μας. Επομένως, ο κάθε γονέας κληροδοτεί στο παιδί του 23 χρωματοσώματα. Κάθε χρωματόσωμα περιέχει μεγάλο αριθμό γονιδίων, δηλαδή τμημάτων DNA που μεταβιβάζονται σ’ εμάς από τους γονείς μας και «ευθύνονται» για τα κληρονομικά μας χαρακτηριστικά.

Το φύλο του ατόμου δεν καθορίζεται από μεγάλο αριθμό χρωματοσωμάτων, αλλά μόνο από τα δύο τελευταία, δηλαδή το 23^ο ζεύγος. Ακριβώς επειδή ευθύνονται για τον καθορισμό του φύλου, τα συγκεκριμένα χρωματοσώματα ονομάζονται «φυλετικά». Συγκεκριμένα, τα θηλυκά άτομα φέρουν δύο Χ φυλετικά χρωματοσώματα (ΧΧ), εκ των οποίων το ένα είναι πατρικής και το άλλο είναι μητρικής προέλευσης. Αντίθετα, τα αρσενικά άτομα φέρουν ένα φυλετικό χρωματόσωμα Χ το οποίο προέρχεται από τη μητέρα τους και ένα Υ το οποίο προέρχεται από τον πατέρα τους (ΧΥ).

Τα υπόλοιπα 44 χρωματοσώματα (εκτός των δύο φυλετικών), δηλαδή τα 22 πρώτα ζεύγη δεν εμπλέκονται στη διαδικασία του φυλοκαθορισμού στον άνθρωπο και συνεπώς, δεν παρουσιάζουν καμία διαφορά στους άνδρες και στις γυναίκες. Τα συγκεκριμένα χρωματοσώματα καλούνται «αυτοσωματικά».

researchgate.net

Το «μειονέκτημα» του χρωματοσώματος Υ

Πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια, τα δύο φυλετικά χρωματοσώματα Χ και Υ ήταν ισομεγέθη και έφεραν περίπου τον ίδιο αριθμό γονιδίων. Όμως, στην περίπτωση του χρωματοσώματος Υ, υπάρχει μία διαφοροποίηση σε σχέση με άλλα χρωματοσώματα. Δεδομένου ότι τα χρωματοσώματα είναι σε ζεύγη (ομόλογα), για όλα τα υπόλοιπα χρωματοσώματα -εκτός από το Υ- υπάρχει ένα ακόμη «αντίγραφο». Τα δύο ομόλογα χρωματοσώματα τα οποία αποτελούν ένα ζεύγος, έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάζουν γενετικό υλικό (DNA). Ο γενετικός ανασυνδυασμός μεταξύ ενός χρωματοσώματος και του ομολόγου του, εκτός από το γεγονός ότι δημιουργεί γενετική ποικιλομορφία, αποτελεί και έναν από τους βασικότερους μηχανισμούς «επιδιόρθωσης» βλαβών στο DNA. Αυτό παρέχει τη δυνατότητα εξάλειψης μεταλλάξεων οι οποίες αναπόφευκτα συμβαίνουν στα γονίδια και είναι -στην πλειοψηφία των περιπτώσεων- ιδιαίτερα επιβλαβείς για τον οργανισμό που τις φέρει.

Στην πραγματικότητα το χρωματόσωμα Υ έχει τη δυνατότητα να ανταλλάζει έναν πολύ μικρό αριθμό γονιδίων με το χρωματόσωμα Χ. Τα συγκεκριμένα γονίδια αντιστοιχούν σε μία εξαιρετικά μικρή περιοχή στα άκρα των δύο φυλετικών χρωματοσωμάτων, η οποία καταλαμβάνει περίπου το 5% του συνολικού DNA που φέρουν.

Εντούτοις, η παρουσία ενός μόνο χρωματοσώματος Υ στους άνδρες και κατ’ επέκταση η μη δυνατότητα γενετικού ανασχηματισμού (ανταλλαγής DNA) με ομόλογο χρωματόσωμα, καθιστά το χρωματόσωμα Υ περισσότερο επιρρεπές στη συσσώρευση μεταλλάξεων, γεγονός που οδηγεί στον σταδιακό εκφυλισμό του και τη βαθμιαία απώλεια γονιδίων.

inf.news

Οδεύουν οι άνδρες προς εξαφάνιση;

Αρκετοί επιστήμονες εξέφρασαν την άποψη ότι εάν η διαδικασία εξασθένησης του χρωματοσώματος Υ συνεχίσει να εξελίσσεται με τον ίδιο ρυθμό, το χρωματόσωμα Υ θα εξακολουθήσει να συρρικνώνεται, δηλαδή να χάνει συνεχώς γονίδια και να ελαττώνεται το μέγεθός του, με αποτέλεσμα να επέλθει τελικά η εξαφάνισή του! Συγκεκριμένα, μία ομάδα επιστημόνων θεωρεί ότι μέχρι την εξαφάνιση του χρωματοσώματος Υ απομένουν λίγα εκατομμύρια χρόνια, ενώ μία άλλη -λιγότερο αισιόδοξη- ομάδα έχει προβλέψει ότι αυτό αναμένεται να συμβεί μέσα σε μερικές χιλιάδες χρόνια.

Με ποιον τρόπο, όμως, η ενδεχόμενη εξαφάνιση του χρωματοσώματος Υ θα επηρεάσει την ανθρωπότητα; Η πιο προφανής απάντηση είναι ότι η εξαφάνιση του εν λόγω χρωματοσώματος συνεπάγεται εξαφάνιση του ανδρικού φύλου και συνεπώς, του ανθρώπινου είδους!

Ωστόσο, η απουσία του χρωματοσώματος Υ δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι οι άνδρες πρόκειται να εκλείψουν. Σε αυτή την περίπτωση, ορισμένα από τα γονίδια που εδράζονται στο χρωματόσωμα Υ τα οποία συσχετίζονται με την εμφάνιση ανδρικών χαρακτηριστικών, αναμένεται να μετατεθούν προς άλλα χρωματοσώματα. Επομένως, αρσενικά άτομα θα συνεχίσουν να γεννιούνται, ακόμη κι αν το χρωματόσωμα Υ πάψει να υπάρχει. Αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι σε ορισμένα ήδη θηλαστικών στα οποία η εξάλειψη του χρωματοσώματος Υ έχει πραγματοποιηθεί ήδη, τα δύο φύλα εξακολουθούν να υπάρχουν, πράγμα που σημαίνει ότι το μόνο που έχει διαφοροποιηθεί είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται ο φυλοκαθορισμός. Εξάλλου, η επιτυχής αναπαραγωγική διαδικασία στην οποία βασίζεται και η διαιώνιση ενός είδους, προϋποθέτει την ύπαρξη τόσο θηλυκών όσο και αρσενικών ατόμων.

tovima.gr

Μήπως η υποβάθμιση του χρωματοσώματος Υ έχει πλέον τερματιστεί;

Μία ομάδα ερευνητών έχει διατυπώσει την άποψη ότι η τελική «κατάρρευση» του χρωματοσώματος Υ δεν αναμένεται να πραγματοποιηθεί, εφόσον δεν συνεχίζεται πια η διαδικασία του εκφυλισμού του. Παρόλο που το χρωματόσωμα Υ έχει ήδη χάσει μεγάλο αριθμό γονιδίων και έχει πλέον αρκετά μικρότερο μέγεθος συγκριτικά με το Χ, έχει παρατηρηθεί ότι τον τελευταίο καιρό δεν υφίσταται περαιτέρω συρρίκνωση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η παρουσία των γονιδίων που έχουν απομείνει στο χρωματόσωμα Υ έχει αποδειχθεί αναγκαία, όχι μόνο για τη «διάσωση» του ανδρικού φύλου, αλλά και για την επιβίωση των ανθρώπων ως είδος.

Παρά τις συνεχιζόμενες μελέτες, η επιστημονική κοινότητα μοιάζει να είναι διχασμένη, ως προς το ερώτημα αν το φυλετικό χρωματόσωμα Υ πρόκειται να αφανιστεί ή όχι. Σύμφωνα με μία από τις ομάδες των ερευνητών, ακόμη κι αν η απώλεια γονιδίων από το χρωματόσωμα Υ έχει επιβραδυνθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια, αυτό αποτελεί ένα προσωρινό φαινόμενο. Συγκεκριμένα, η εν λόγω επιστημονική ομάδα υποστηρίζει ότι η πορεία εξασθένησης του χρωματοσώματος Υ αναμένεται μελλοντικά να συνεχιστεί και ως εκ τούτου, η εξαφάνισή του θεωρείται αναπόφυεκτο επακόλουθο.

Παρά τις έντονες συζητήσεις και διαφωνίες, το ερώτημα που προβληματίζει τους επιστήμονες δεν περιμένουμε να απαντηθεί και πολύ σύντομα! Πάντως, ακόμη κι αν το χρωματόσωμα Υ εκλείψει κάποτε, αυτό δεν ταυτίζεται απαραιτήτως με «απειλή» για εξαφάνιση του ανδρικού φύλου.

Πηγές: scinews.eu, healthyliving.gr, Βιολογία Γ’ Λυκείου Προσανατολισμού – Υποστηρικτικό υλικό – Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Βιολογία Α’ Λυκείου – Βιβλίο Δραστηριοτήτων – Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου, Βιολογία Β’ Λυκείου Προσανατολισμού – Υποστηρικτικό υλικό – Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, Βιολογία Β’ Λυκείου Προσανατολισμού – Υποστηρικτικό υλικό – Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, skai.gr

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου χωρίς την συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: insideprecisionmedicine.com