Αρχικά, το πιο σωστό, για να μιλάμε την ίδια γλώσσα, είναι να ορίσω τι ακριβώς  είναι ο αρχαιοκάπηλος σαν όρος. Αρχαιοκάπηλος, κατά τον Μπαμπινιώτη,  είναι αυτός  που παράνομα εμπορεύεται αρχαία αντικείμενα,  με απώτερο σκοπό να εκμεταλλευτεί οικονομικά την αξία τους. Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους που καπηλεύονται την πολιτιστική μας κληρονομιά για προσωπικό τους όφελος. Αυτά τα αντικείμενα πωλούνται σε πλούσιους ή ακόμα και σε γνωστά μουσεία, επαναλαμβάνω, ΠΑΡΑΝΟΜΑ.

Είναι πάρα πολύ σημαντικό να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι που η αρχαιοκαπηλία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση. Καταρχάς, τα περισσότερα από τα αρχαία που πωλούνται παράνομα, ανακαλύπτονται και παράνομα μέσα από λαθρανασκαφές. Φοβούμενοι μήπως αποκαλυφθούν λοιπόν,  τις πιο πολλές φορές οι αρχαιοκάπηλοι δεν συνοδεύουν τα ευρήματα τους με κανένα έγγραφο που να πιστοποιεί την  προέλευσή τους. Έτσι, τα ευρήματα χάνουν μέρος της αξίας τους, ενώ η ιστορία ενός τόπου ή πολιτισμού παραχαράζεται ανεπανόρθωτα, αφού τις περισσότερες φορές ακόμα κι αν αυτά καταλήξουν τελικά σε αρμόδια χέρια, δεν μπορεί να ταυτοποιηθεί ακριβώς η προέλευσή τους.

Επιπλέον, τα αντικείμενα αυτά είναι προϊόντα εξέλιξης του ανθρώπου και ανήκουν στην πολιτιστική  κληρονομιά του κάθε τόπου κι όχι σε κάποιον που έχει λεφτά και θέλει να ικανοποιήσει τον εγωισμό και τη φήμη του αγοράζοντας αγγεία από λαθρέμπορες γιατί, κακά τα ψέματα, δεν φταίνε μόνο αυτοί που τα πουλούν, αλλά και αυτοί που ενδιαφέρονται να τα αγοράσουν.

Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια κομματιών της ιστορίας και την αλλοίωση επιστημονικών ερευνών.

ancientworldmagazine.com

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της αρχαιοκαπηλίας σημαντικό ήταν το 1970. Τη χρονιά αυτή ψηφίστηκε από την UNESCO η Συνθήκη Απαγόρευσης και Αποτροπής του Παράνομου Εμπορίου, της Παράνομης Εξαγωγής και Αλλαγής Ιδιοκτησίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Από τότε, καμία πώληση αρχαιοτήτων παλιάς ιδιωτικής συλλογής δε θεωρείται αθώα. Ωστόσο, η συνθήκη αυτή αρχικά δεν κατοχυρωνόταν νομικά ούτε ήταν δεσμευτική αλλά, μεγάλα Μουσεία ανακοίνωσαν ότι δεν θα αγόραζαν ποτέ ξανά αρχαία των οποίων η  προέλευση είναι ασαφής ή άγνωστη. Έτσι η Συνθήκη άρχισε να επιδρά ενάντια στην αρχαιοκαπηλία.

Οι τελευταίοι νόμοι που έχουν θεσπιστεί όσον αφορά την αρχαιοκαπηλία, προβλέπουν  ποινές, όπως κάθειρξη από 5-20  χρόνια για κλοπή μνημείου και 5-10 χρόνια για αυτούς που εξάγουν ή επιχειρούν να εξάγουν αρχαία ευρήματα. Οι αντίστοιχες ποινές συνοδεύονται με χρηματικό πρόστιμο που ανέρχεται μέχρι και το μισό της αξίας του λαθραίως κινούμενου ευρήματος.

Τα σκάνδαλα αρχαιοκαπηλίας είναι αμέτρητα με ένα από τα πιο «διάσημα» αυτό της αρπαγής του κρατήρα του Ευφρονίου (6^ος αιώνας π.Χ.). Πρόκειται για κρατήρα ανάμειξης νερού και κρασιού που ο αγγειοπλάστης Ευξίθεος έπλασε και  απεικόνιζε τον θάνατο του μυθικού Σαρπηδόνα, ο οποίος ήταν γιος του Δία και της Λαοδάμειας, όπως ο ζωγράφος Ευφρόνιος την αποτύπωσε. Ο κρατήρας αυτός έφτασε στο Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στη Νέα Υόρκη και αποτελούσε για πολλά χρόνια το καμάρι του. Το αγγείο είχε διατηρηθεί άθικτο κατά 99.44%! Ωστόσο, μόλις εκτέθηκε, ειπώθηκε από πολλούς ειδικούς, ότι ήταν προϊόν λαθρανασκαφής κι όχι κομμάτι ιδιωτικής συλλογής, όπως δήλωναν οι αρχές του μουσείου. Με αφορμή τα παραπάνω ξεκίνησαν οι διαδικασίες για διακρίβωση της αλήθειας.

Πηγή: in.gr

Ο Νίκος Γκατζογιάννης, ελληνοαμερικανός δημοσιογράφος-ερευνητής ήταν πρωτεργάτης στις έρευνες αυτές, αφού υποστήριζε ότι ο κρατήρας είχε ανασκαφεί παράνομα στη Ρώμη το 1971. Ταξίδεψε σε όλες τις χώρες που υπήρχαν μάρτυρες και διαμεσολαβητές της διακίνησης του αγγείου αυτού, αλλά σύντομα η υπόθεση έκλεισε, καθώς δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία
Το μυστήριο γύρω από τον κρατήρα του Ευφρονίου ξεσκεπάστηκε μετά από πολλά χρόνια. Ο διευθυντής του μουσείου παρευρέθηκε το 1990 σε μια δημοπρασία στην οποία διαπίστωσε ότι κάποιο από τα αντικείμενα που ήταν στη δημοπρασία ήταν ένα από αυτά που είχαν ανευρεθεί μαζί με τον κρατήρα. Όμως δεν ήταν μέχρι το 1993 που παραδέχτηκε ότι γνώριζε την προέλευση του αγγείου η οποία δεν ήταν άλλη από τη Ρώμη. Έτσι το 2008 το έκθεμα αυτό αφού έκανε μια μικρή στάση στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα, έφτασε τελικά στη Ρώμη. Σήμερα αποτελεί έκθεμα του Εθνικού Ετρουσκικού Μουσείου της Βίλας Τζούλια.

Πηγή: dialogos.com.cy

Η υπόθεση αυτή είχε αίσιο τέλος για το εύρημα αυτό, πράγμα που δε συμβαίνει πάντα. Η αρχαιοκαπηλία είναι η τρίτη επικερδέστερη μορφή παράνομης δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο μετά από τo παράνομο εμπόριο όπλων και τη διακίνηση ναρκωτικών. Αυτό κάνει όλο και πιο ξεκάθαρο ότι οι αρχαιοκάπηλοι δεν είναι αθώοι άνθρωποι που προσπαθούν να βγάλουν το ψωμί τους, αλλά ολόκληρα κυκλώματα εγκληματιών. Για να λειτουργούν ομαλά ωστόσο, τα κυκλώματα αυτά πάει να πει ότι πίσω από κάθε παράνομη ανασκαφή και πώληση αρχαίων αντικειμένων υπάρχουν πάντα άνθρωποι καταξιωμένοι όπως για παράδειγμα καθηγητές πανεπιστημίων, ερευνητές ή ακόμα και πολιτικοί που κάνουν πλάτες σε όλους αυτούς. Οι συνέπειες τις αρχαιοκαπηλίας δεν επηρεάζουν μόνο τη χώρα από την οποία έχουν κλαπεί τα αρχαία, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα διότι, με τη διακίνηση λαθραίων ευρημάτων θυσιάζεται κάθε φορά η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, στο βωμό του κέρδους.

Καθήκον μας ως πολίτες, είναι η συνειδητή απαίτηση από τις αρχές για εξέταση υποθέσεων με υπόνοια αρχαιοκαπηλίας αλλά και η καταγγελία οποιασδήποτε περίπτωσης πέσει στην αντίληψή μας.

Πηγές:
www.mixanitouxronou.gr/i-arpagi-toy-diasimoy-kratira-toy-eyfronioy-pos-to-oraiotero-elliniko-aggeio-eftase-me-technasmata-archaiokapilon-sto-mitropolitiko-moyseio-tis-n-yorkis-poy-vrisketai-tora/
www.archaiologia.gr/blog/2008/05/06/%CE%BD%CE%AD%CE%BF%CF%82-%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%B7%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82-2/
www.nomikisimvouli.blogspot.com/2012/03/blog-post_06.html
www.mnimes.org/archives/illicit-trade-in-antiquities

***Απαγορεύεται η μερική ή ολόκληρη αναδημοσίευση του άρθρου σε άλλα sites χωρίς τη συγκατάθεση του beezdom.com

***Πηγή φωτογραφίας εξωφύλλου: image.shutterstock.com